English Information

f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Broń i wyposażenie niemieckich i cudzoziemskich formacji SS szkolących się na poligonie SS Truppenübungsplatz Pustków

 

Tablica poligonu SS DEP 204 webhistoria poligonu ss

Niniejszym artykułem pragniemy przybliżyć historię zbrodniczych różnych formacji policji, żandarmerii i Waffen SS, które w latach 1940-1944 szkoliły się na poligonie SS-Truppenübungsplatz „Heidelager”. (zobacz: https://heidelager.pl/index.php/jednostki-w-hl/ ).

Tuż po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku, Naczelne Dowództwo Wojskowe Rzeszy — Oberkommando der Wehrmacht (OKW) wydało decyzję o utworzeniu na terenie Generalnego Gubernatorstwa 7 poligonów wojskowych. Na ich zorganizowanie przeznaczono 600 milionów marek. Przygotowanie terenów pod te place, przez wysiedlenie zamieszkującej tam ludności, Wehrmacht i kierownictwo SS zleciły Towarzystwu Przesiedleńczemu Rzeszy — (Reichsumsiedlungsgesellschaft) w Berlinie. Co do placów, leżących we wschodniej części dystryktu krakowskiego, Towarzystwo posłużyło się swą filią w Mielcu. Do zorganizowania poligonów w GG — także poligonu SS — przystąpiono natychmiast, natomiast prawne uregulowanie ich statusu przeciągnęło się aż do 1942 roku. Wówczas dopiero w Dzienniku Rozporządzeń dla GG ukazało się rozporządzenie Hansa Franka z 24 października 1942 r. o tworzeniu „obszarów dworskich" Sił Zbrojnych i Waffen SS w Generalnym Gubernatorstwie. Na tej podstawie przyznane zostały utworzonym obwodom uprawnienia w zakresie administracji publicznej. One np. wydawały karty rozpoznawcze osobom mieszkającym na ich terenie.
Poligony założone między Wisłoka i Sanem posiadały dość znaczną niezależność od władz administracyjnych, jednak z uwagi na ogólne cele okupanta na podbitym terenie, ich komendy musiały ściśle współpracować z tą administracją. Stacjonujące w obozie wojskowym w Pustkowie oddziały SS stały do dyspozycji dowódcy SS i policji dystryktu krakowskiego i były wykorzystywane do różnego rodzaju przeprowadzanych przez policję akcji, zmierzających do podporządkowania sobie i wyzyskania miejscowej ludności.
Między Wisłoką a Sanem założono:
1) poligon Wehrmachtu „Południe" (Truppenübungsplatz der Wehrmacht „Süd"), głównie na terenie byłego polskiego powiatu tarnobrzeskiego, a częściowo byłych powiatów mieleckiego i kolbu-szowskiego, z siedzibą dowództwa w Dębie,
2) poligon lotnictwa (Truppenübungsplatz der Luftwaffe) ukryty na mapach pod kryptonimem „Gmina Górno" (Gemeinde Górno"), leżący na terenie części byłych powiatów niżańskiego i kolbu-szowskiego,
3) poligon SS (SS Truppenübungsplatz) oznaczony na mapie jako „Dobra SS, Obóz Puszczański" („SS Gutsbezirk Heidelager") obejmujący części byłych polskich powiatów dębickiego, mieleckiego i kolbuszowskiego, z siedzibą dowództwa w Pustkowie.

O założeniu tutaj wojskowych poligonów zadecydowały warunki naturalne, a zwłaszcza znajdujące się na tym terenie duże kompleksy leśne. Załogi poligonów stanowiły znaczący element walki z okoliczną, szczególnie miłującą wolność, ludnością. Zorganizowany na terenie poligonu SS obóz pracy przymusowej dla Polaków spełniał ponadto swą polityczną rolę jako miejsce odosobienia dla tych, którzy przez okupanta sklasyfikowani zostali jako element wywrotowy, groźny dla ideologii faszyzmu.
(Zabierowski S., Pustków, hitlerowskie obozy wyniszczenia w służbio poligonu SS, Rzeszów 1981, s. 11)

Początkowo nazwa poligonu brzmiała SS-Truppenübungsplatz „Ostpolen” (od sierpnia 1940 r.). Później uległa ona zmianie i od 16 lipca 1941 r. poligon funkcjonował pod nazwą SS-Truppenübungsplatz „Heidelager”. 2 marca 1943 r. został on przemianowany na SS-Truppenübungsplatz „Debica” i tę nazwę posiadał do końca swego istnienia. (zobacz: https://ecpip.pl/historia/poligon-ss.html )