English Information

f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Archiwum 2020

2020 11 25 26 Retrospektywy Program Pustków

festiwalnnw.pl/retrospektywy/pustkow

Zgodnie z programem, młodzież w dniu 25.11 na stronie www.festiwalnnw.pl/retrospektywy/pustkow od godzinie 9.00 będzie mogła zobaczyć kolejno wstęp do warsztatów filmowych i warsztatów stylizacji modowych - to będą krótkie wypowiedzi zachęcające do udziału w warsztatach w dniu następnym czyli 26.11 pod poniższymi linkami będą już prowadzone warsztaty on-line
Warsztaty zaczynają się o 9.00, równolegle warsztaty filmowe i stylizacji modowych, ale 15 minut wcześniej można już się logować pod podanymi linkami. Ważne, aby uczestnicy już wcześniej podjęli decyzję, w których warsztatach wezmą udział, ponieważ odbywają się równolegle.

poniżej linki:

Warsztaty filmowe (trwają ok. 3 godziny z przerwą 15 minutową)
https://meet.google.com/umm-yfdy-htt

Warsztaty modowe (trwają ok. 2 godzin)
https://meet.google.com/tqz-kvds-tqg

dodatkowo do młodzieży kierowany jest konkurs na najlepszy film pokazywany przez dwa dni retro,
wśród osób które oddadzą swój głos (na stronie www.festiwalnnw/retrospektyw - konkurs wylosujemy nagrodę.

fajnie by było gdyby dzieciaki, lajkowały posty dotyczące retro publikowane na FB/festiwalnnw https://www.facebook.com/niepokorni.niezlomni.wykleci

i dodatkowo
25.11 mamy szkolenia dla Organizacji pozarządowych z pozyskiwania środków na działalność statutową - godz. 18.-19.00

szkolenie z dotacji dla NGO
https://meet.google.com/ebo-isjb-hkz

Serdecznie zapraszamy do udziału Młodzież Szkolną Placówek Oświatowych Gminy Dębica

 

 

 

 

IMG 20201019 161554
mjr Stanisław Szuro
podczas uroczystych obchodów 100. rocznicy urodzin - 19 października 2020 r.

Pragniemy przekazać niezwykle smutną wiadomość. W dniu wczorajszym 17 listopada 2020 r., o godz. 21.10, zmarł były więzień obozu pracy przymusowej Pustkowa, Pan major Stanisław Szuro ps. "Zamorski" (ur. 19.10.1920 r. w Krakowie). Niespełna miesiąc temu obchodziliśmy Jego 100. Urodziny.

Uroczystości pogrzebowe śp. mjr. Stanisława Szuro, odbędą się w dniu 2 grudnia 2020 r. (środa), o godz. 13.40 Mszą Świętą w kaplicy na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, po której nastąpi odprowadzenie Zmarłego na miejsce wiecznego spoczynku.

Stanislaw Szuro2 1
mjr Stanisław Szuro
podczas corocznych Uroczystości Ptriotyczno - Religijnych na Górze Śmierci w Paszczynie

Pan Stanisław Szuro walczył w Kampanii Wrześniowej 1939 r., był żołnierzem ZWZ-AK, po aresztowaniu przez Gestapo, jako więzień trafił do obozu pracy Pustkowa oraz innych obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy. Po wyzwoleniu wraca do ukochanego Krakowa, gdzie wiąże się z podziemiem antykomunistycznym powiązanym z NOW Ligi do walki z bolszewizmem. Stanisław Szuro został aresztowany przez stalinowski Urząd Bezpieczeństwa i za działalność antykomunistyczną skazany na karę śmierci. Na szczęście dla Niego wyrok ten został zamieniony na 15 lat więzienia. Po wyjściu na wolność ukończył studia na wydziale historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był cenionym historykiem i wychowawcą młodzieży. Po 1989 r. już w wolnej Polsce Stanisław Szuro angażował się w działalność społeczną i popularyzatorską. Pełnił funkcję m.in. prezesa Oddziału Krakowskiego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Jako były więzień i honorowy gość, wielokrotnie uczestniczył w uroczystościach rocznicowych na Górze Śmierci w Paszczynie. W 2018 r. wydał, wraz z synem Janem, wspomnienia biograficzne pt. „I tak będę żył” i swój wieczór autorski miał podczas "Nocy Muzeów" w Ekspozycji Historyczno-Dydaktycznej przy Górze Śmierci w Paszczynie. W 2019 r. uczestniczył jeszcze wraz z Rodziną w obchodach 75. rocznicy ewakuacji obozów pracy przymusowej Pustkowa. Również tego roku Stanisław Szuro wraz z dwojgiem innych byłych więźniów (Stanisławą Imiołek i śp. Kazimierzem Rzucidło), brał udział w filmie pt. "W pięknym Pustkowie koło Dębicy..." w reżyserii Pauliny Ibek, który miał swoją premierę 9 lutego 2020 r..
Od 2015 r. był członkiem Kapituły Honorowej Nagrody im. Danuty Siedzikówny „Inki”.
Za swoją działalność odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski a w Jego 100. Urodziny, w dniu 19 października 2020 r., Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, odznaczył Stanisława Szuro medalem Pro Bono Poloniae, przyznawanego za zasługi w upowszechnianiu wiedzy o historii walk niepodległościowych oraz krzewienie postaw patriotycznych.

Pragniemy złożyć szczere wyrazy współczucia najbliższej Rodzinie oraz Przyjaciołom i Znajomym śp. mjr. Stanisława Szuro.
Cześć Jego pamięci.

Niech odpoczywa w Pokoju.

 

2020 11 16 Agnieszka Kruszynska Idzior Gora Smierci Poligon SS i hitlerowski oboz pracy przymusowej w Pustkowie

,,Góra Śmierci. Poligon SS i hitlerowski obóz pracy przymusowej w Pustkowie" – poruszający reportaż historyczny Agnieszki Kruszyńskiej-Idzior, już w przedsprzedaży ?http://www.libra.pl/.../gora-smierci-poligon-ss-i... https://allegro.pl/.../gora-smierci-pustkow-oboz-pracy... z wysyłką 24 listopada.
✔️,,Więźniowie, którzy tu trafili, szybko orientowali się gdzie są, bo oprócz woni leśnej ściółki i żywicy, czuli coś jeszcze. Mdły odór palonych ciał. Fetor, który był nie do zniesienia. Zapach spalonego tłuszczu i włosów unosił się z niedalekiej górki i rozchodził po całej dolinie, a nawet dalej […]. Ogień na Górze Śmierci płonął stale, dniem i nocą".
✔️Pustków – poligon SS i hitlerowski obóz pracy przymusowej utworzony w 1940 roku, pod Dębicą na Podkarpaciu, funkcjonował do lipca 1944 roku, także jako obóz jeniecki. Na pilnie strzeżonym poligonie SS- Truppenübungsplatz „Heidelager” testowano tajną broń rakietową V-1 i V-2. Ocenia się, że w obozach pracy Pustkowa łącznie życie straciło około 7000 Żydów, 5000 jeńców sowieckich i 3000 Polaków. Byli bici, głodzeni, zamęczani pracą, rozstrzeliwani. Jak twierdzili jego więźniowie – ,,Pustków, to był taki Oświęcim, tylko w mniejszej skali".
✔️Po zajęciu terenu obozu przez oddziały 1. Frontu Ukraińskiego, w sierpniu 1944 roku, wykorzystany został jako obóz jeniecki dla 12 000–15 000 Niemców, Ślązaków, Kaszubów, z których około 3000 straciło tu życie. Przez wiele lat historia ta pozostawała mało znana. Teraz Autorka oddała głos jej świadkom.
✔️Agnieszka Kruszyńska-Idzior – ukończyła historię na Uniwersytecie Rzeszowskim i public relations na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Od 2006 roku pracuje w tygodniku ,,Obserwator Lokalny”. Dwukrotnie nominowana w konkursie Stowarzyszenia Gazet Lokalnych Local Press 2018. W tym samym konkursie, w 2020 roku, została laureatką nagrody specjalnej Muzeum Powstania Warszawskiego.
✔️Ku czci ofiar obozu na Górę Śmierci prowadzi „Droga Cierpienia”, a na jej szczycie pamięci pomordowanych strzegą pomniki. U podnóży Góry Śmierci znajduje się Muzeum (Ekspozycja Historyczno-Dydaktyczna) oraz Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania w Pustkowie-Osiedlu. Kolejnym wyrazem dbania o pamięć i szukania prawdy było objęcie książki Mecenatem przez Pana Stanisława Rokosza Wójta Gminy Dębica Gmina Dębica - Profil Urzędu Gminy Dębica

Źródło:
https://www.facebook.com/LibraPL/posts/2665443320452874 
http://www.libra.pl/produkt/gora-smierci-poligon-ss-i-hitlerowski-oboz-pracy-przymusowej-w-pustkowie,304037.html?fbclid=IwAR2fnEENMPCfdbAWQoH01-CbilZ_g9JBkIg77oUnFZTnV5S3zSWUtgNdQXA#about-book
http://wydawnictwo.libra.pl/?wpsc-product=gora-smierci-poligon-ss-i-hitlerowski-oboz-pracy-przymusowej-w-pustkowie

 

 

 

pustkow 3 67Wystawa stała w baraku więźniarskim
Ekspozycji Historyczno-Dydaktycznej
foto. Archiwum ECPiP

80 lat temu w listopadzie 1940 r., na terenie poligonu SS Truppenübungsplatz Heidelager Pustków, Niemcy rozpoczęli tworzyć obozy pracy przymusowej, z których pierwszym był obóz dla Żydów. W kolejnych latach powstały obozy dla jeńców sowieckich z Armii Czerwonej (1941 r.) oraz Polaków (1942 r.). Celem utworzenia obozów pracy przymusowej Pustkowa było wykorzystanie siły roboczej żydowskich więźniów, a następnie stopniowe ich wyniszczenie. Z każdym dniem pogarszały się warunki życia w obozie. Baraki obozowe podzielone były na izby, w których umieszczonych było od 50 do 70 więźniów. W izbach stały trzypiętrowe prycze. Więźniowie nosili swoje prywatne ubrania, które szybko ulegały zniszczeniu. Przydział nowej odzieży należał do rzadkości. Każdy więzień oznaczony był numerem obozowym, widniejącym na marynarce, kamizelce, względnie koszuli. Więźniowie ginęli w wyniku zbrodni popełnianych przez żołnierzy niemieckiej załogi obozu jednostek SS Totenkopf i z Waffen SS.
Ten pierwszy obozów pracy przymusowej na terenie Pustkowa Niemcy utworzyli 8 listopada1940 i w zmieniających się formach istniał do końca okupacji do 1944 r. 

Jak doszło do powstania niemieckiego obozu pracy przymusowej dla Żydów...
Otóż latem 1940 r., okoliczne Rady Żydowskie z Tarnowa, Pilzna, Dębicy, Ropczyc i Sędziszowa zostały zobowiązane do wyznaczenia określonej liczby, zdolnych do pracy Żydów celem zatrudnienia ich przy budowie poligonu. Codziennie na teren poligonu dowożono zatrudnionych do pracy. Pracowników dzielono na 100 osobowe komanda. Zmuszono ich do pracy m.in. przy budowie dróg, kopaniu rowów kanalizacyjnych, karczowaniu lasów w miejscach przeznaczonych pod budowę strzelnic i magazynów oraz budowie wszelkich instalacji i infrastruktury przyszłego poligonu. Praca wszystkich komand trwała przeciętnie 10-12 godzin dziennie pod strażą esesmanów.
Przełomowym dla pracujących na terenie poligonu Żydów, okazał się dzień 8 listopada 1940 r. W tym dniu żydowscy robotnicy nie powrócili do domów., lecz zatrzymano ich i umieszczono w jednej z hal fabryki „Lignoza”. Od tego momentu datuje się początek obozu pracy dla Żydów. Na czele obozu pracy dla Żydów stanął SS-unterscharführer Ludwig Schmidt, a po nim komendantem został SS-unterscharführer Knipper. Początkowo warunki bytowe więźniów obozu były względnie poprawne. Jednakże sytuacja więźniów zaczęła się pogarszać zaraz po przeniesieniu obozu na teren Ringu I. Na porządku dziennym zdarzały się przypadki maltretowania i mordowania Żydów przez Niemców. Systematycznie zaczęło się zmniejszanie racji żywnościowych i dostaw nowej odzieży. Natomiast coraz bardziej zgłodniałym i wycieńczonym więźniom zwiększano godziny pracy. To z kolei przyczyniło się do dużej śmiertelności wśród więźniów obozu.

W początkowym okresie funkcjonowania obozu, w latach 1940 – 1941 kierowano do Pustkowa kolejne transporty więźniów żydowskich z różnych miejscowości, m. in. Białej Podlaskiej czy Krakowa. Przywożona była również pewna liczba Żydów z Czech, Francji, Niemiec i Węgier. Na wiosnę 1941 r. w marcu, dotychczasowego komendanta Knippera, na stanowisku lagerführera obozu zastąpił SS oberscharführer Ernst Kops z Kolonii. Był do zbrodniarz, który odznaczał się szczególnym sadyzmem i bezwzględnością wobec Żydów. Niestety z grona więźniów wyznaczano tzw. „kapo”, który kierował pracą utworzonych grup więźniarskich poza obozem. Natomiast na czele całego obozu, spośród więźniów niemcy wybierali starszego obozu - Lagerälteste. Był to więzień, który miał najwyższą rangę wśród więźniów obozu. Do jego obowiązków należało dopilnowanie wykonania przez więźniów, wszystkich zarządzeń esesmańskiej załogi.

W dniu 7 sierpnia 1941 r. do 10 baraków wybudowanych na tzw. Ringu V, ponownie przeniesiono obóz żydowski z Ringu I. Był to kompleks zabudowań obok stacji Kochanówka. Z czasem, w wyniku  systematycznie przeprowadzanych łapanek w okolicznych miejscowościach takich jak: Dębica, Ropczyce i Sędziszów, ilość więźniów żydowskich stale stale sie podnosiła. Obóz pracy przymusowej systematycznie się powiększał. Do Pustkowa przybywały kolejne transporty Żydów m. in. z Dąbrowy Tarnowskiej (1500 osób), Jasła (200 osób), Nowego Sącza, czy Gorlic.

Widok na okolice pod Gora SmierciWidok na okolice pod Górą Śmierci
foto. Archiwum ECPiP

Obóz dla Żydów latem 1942 r. przeniesiono po raz kolejny z Ringu V,  nieopodal Królowej Góry Był to teren, na którym wcześniej, w okresie od 8 października 1941 r. do połowy 1942 r. funkcjonował niemiecki obóz dla jeńców radzieckich (zobacz tutaj).
Międzyczasie Niemcy zaplanowali utworzenie pod Królową Górą, kolejnego obozu, tym razem dla Polaków (zobacz tutaj), których pierwszy transport przybył do Pustkowa w dniu 16 września 1942 roku. Wtedy też, wzwiązku nadejściem tego pierwszego transportu więźniów polskich, zarządzono wysiedlenie większości więźniów żydowskich. Polscy robotnicy rozebrali część dawnego obozu żydowskiego na V Ringu i segmenty baraków przenieśli pod tzw. Królową Górę (obecnie Góra Śmierci). W tym miejscu Żydzi zbudowali dla siebie 3 baraki, oddzielone od obozu dla Polaków drutem kolczastym. W ostatniej fazie istnienia obozu następowały również zmiany w liczebności więźniów. W listopadzie 1942 r. przywieziono około 200 Żydów z obozu w Hucie Komorowskiej, 120 Żydów z obozu w Szebniach oraz około 100 z warsztatów wojskowych z Rzeszowa.

SZKIC OGOLNY byłego obozu pracy przymusowej dla PolakowSzkic Ogólny obozów pracy przymusowej dla Żydów i Polaków
foto. Zabierowski S., Pustków hitlerowskie obozy wyniszczenia w służbie poligonu SS, Rzeszów 1981

Warto podkreślić, że uwięzionym w obozie Żydom w miarę możliwości starali się nieść pomoc okoliczni mieszkańcy. Podrzucali żywność w czasie ich marszu do pracy, pośredniczyli w kontaktowaniu się z ich rodzinami, pomagali w ucieczkach. Pomoc niosła także organizacja - Żydowski Komitet Opiekuńczy Powiatowy w Dębicy, starając się organizować artykuły żywnościowe, odzież, a także szczepionki na tyfus i czerwonkę.

24 lipca 1944 r., wobec zbliżających się wojsk sowieckich, pozostałych w obozie więźniów żydowskich załadowano do pociągu. Transport ruszył do Konzentrationslager Auschwitz Birkenau (niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz - Birkenau). Tam rozkazano, aby cały transport zagazować. Ostatecznie jednak rozwieziono pustkowskich Żydów, grupami, do różnych fabryk na terenie Górnego Śląska, będących oddziałami obozu Auschwitz. Stamtąd w styczniu 1945 r. ewakuowano ich do Mauthausen, a po dwóch tygodniach do Gusen.

W okresie funkcjonowania obozu przewinęło się przezeń wiele tysięcy Żydów. Wobec braku dokumentacji nie sposób dziś ustalić ostatecznej ich liczby. Na podstawie danych szacunkowych uznaje się, iż liczba śmiertelnych ofiar obozu pracy przymusowej dla Żydów wyniosła 7,5 tysiąca więźniów. 

Pomnik upamietniajacy ofiary zydowskie obozu

Pomnik na Górze Śmierci upamiętniający żydowskie ofiary obozów Pustkowa
foto. Archiwum ECPiP