23 sierpnia 1939 r. Niemcy i Związek Sowiecki podpisały układ, który otworzył drogę do II wojny światowej i wszystkich jej konsekwencji, m.in. obozów koncentracyjnych, krematoriów i gułagów, a potem długich lat „zimnej wojny”, które dla wielu społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej oznaczały dalsze zniewolenie. W rocznicę podpisania tego porozumienia – znanego jako pakt Ribbentrop-Mołotow – obchodzimy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.
Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych został proklamowany przez Parlament Europejski 23 września 2008 r. Uroczyste obchody tego dnia zostały po raz pierwszy zorganizowane w 2011 r. w Warszawie. Podpisano wówczas „Deklarację Warszawską”, której sygnatariusze zwrócili uwagę na konieczność podtrzymywania w pamięci Europejczyków zbrodniczych konsekwencji działań reżimów totalitarnych i wezwali Unię Europejską do badania oraz gromadzenia dokumentacji związanej z tymi zbrodniami. W kolejnych latach uroczystości z udziałem ministrów sprawiedliwości państw unijnych odbywały się na Węgrzech, Litwie, Łotwie i w Estonii.
* * *
Jak co roku, kampanię społeczną „Pamiętaj. 23 sierpnia” przygotowała Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS). Celem kampanii jest przybliżenie historii osób skrzywdzonych przez systemy totalitarne – komunizm czy nazizm. W ubiegłym roku byla to historia Litwinki niemiecko-żydowskiego pochodzenia Juliany Zarchi, której życie naznaczyły reżimy nazistowski i sowiecki. Kolejne spoty ukazały losy Żydówki Mali Zimetbaum i Polaka Edka Galińskiego, którzy poznali się w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, oraz Petera Mansfelda – najmłodszej ofiary represji po rewolucji węgierskiej z 1956 r. W tym roku opublikowane zostałyu dwa spoty prezentujące losy Milady Horákovej i Kazimierza Moczarskiego. Spoty są dostępne na stronie internetowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność www.enrs.eu i na jej profilu na platformie YouTube w kilku wersjach językowych
Milada Horákova to czeska polityk i członek podziemnego ruchu oporu podczas II wojny światowej. Jest ofiarą morderstwa sądowego popełnionego przez partię komunistyczną na podstawie sfabrykowanych zarzutów o spisek i zdradę. Pomimo apeli o łaskę wystosowanych do władz m.in. przez Winstona Churchilla i Alberta Einsteina ówczesny prezydent Czechosłowacji, Klement Gottwald, utrzymał wyrok. Rankiem 27 czerwca 1950 roku Milada Horáková została stracona przez powieszenie. W czasie Praskiej Wiosny 1968 rozpoczął się proces jej rehabilitacji, zakończony rok po aksamitnej rewolucji 1989 roku.
Kazimierz Moczarski to polski dziennikarz i pisarz, autor słynnej książki „Rozmowy z katem”. Podczas drugiej wojny światowej był aktywnym członkiem Armii Krajowej. W sierpniu 1945 został aresztowany przez władze komunistyczne i skazany na 10 lat więzienia. W 1949 roku rozpoczęła się przeciw niemu nowa runda przesłuchań, w wyniku których został skazany na śmierć. W liście do sądu Moczarski wymieniał 49 zastosowanych wobec niego rodzajów tortur, w tym m.in. osadzenie go w jednej celi z niemieckim dowódcą SS Jürgenem Stroopem, odpowiedzialnym za likwidację getta żydowskiego w Warszawie. Po śmierci Stalina w 1953 roku wyrok na Moczarskiego zamieniono na dożywocie, ale nie poinformowano go o tym przez kolejne dwa i pół roku. W kwietniu 1956 roku Kazimierz Moczarski został zwolniony po 11 latach więzienia i zrehabilitowany.
oraz
https://teologiapolityczna.pl/23-sierpnia-dzien-pamieci-ofiar-rezymow-totalitarnych
https://bydgoszcz.tvp.pl/55495801/82-rocznica-podpisania-paktu-ribbentrop-molotow
https://dzieje.pl/dzieje-sie/23-sierpnia-europejski-dzien-pamieci-ofiar-rezimow-totalitarnych-0