English Information

f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Aktualności

1fcfd4dc 8914 453f 9e7d 8bb00c3f9ecbfot. Archiwum ECPiP

W dniu dzisiejszym, po godzinie 9.00 rano Patrol Saperów z Rzeszowa podjął, znaleziony w weekend przez naszą ekipę poszukiwawczą, granat z czasów działań wojennych w 1944 roku. 

Był to granat ręczny odłamkowy (zaczepny) RG-42 – konstrukcji radzieckiej z okresu II wojny światowej. Zapalnik w tym granacie uzbraja się w chwili rzutu, powodując wybuch po upływie niespełna 3,2-4 sekund. Promień rażenia tego granatu wynosił 15-20 metrów.

W tego typu granaty uzbrojeni byli żołnierze Armii Czerwonej w czasie działań wojennych. Granaty RG-42, były używane również w okresie powojennym, nie tylko w armii radzieckiej, ale także w armiach Układu Warszawskiego oraz krajach „trzeciego świata”.
Granaty RG-42 były produkowane również w PRL-u od 1948 roku.

Podczas naszych prac napotkaliśmy już jeden groźny niewybuch z czasów II wojny światowej (pocisk artyleryjski kalibru 105 mm), który podjęty został przez Saperów na początku stycznia br. 
Mamy świadomość, że jeszcze niejeden raz spotkamy się podczas naszych badań archeologicznych na podobne pozostałości z czasów wojny.

Pamiętajmy, żeby nigdy nie ruszać, nie przenosić takich znalezisk, jest to bardzo niebezpieczne, natomiast za każdym razem należy powiadomić Policję oraz wezwać Patrol Saperów.

Kierujemy podziękowania dla Funkcjonariuszy Policji z Komisariatu Brzeźnicy, za dopilnowanie miejsca znalezienia niewybuchu do czasu przybycia Patrolu Saperskiego.

 

 

 

2024 02 23 plakat SzH Estonczycy

 

      Serdecznie zapraszamy na kolejne "Spotkanie z Historią", które odbędzie się w dniu 23 lutego 2024 r., o godzinie 18.00, w sali widowiskowej w Domu Kultury CKiB w Pustkowie-Osiedlu 26 A.

Wykład pt. "Legion Estoński na poligonie SS "Heidelager" w Pustkowie" poprowadzi pan Jacek Cielecki.

Prelekcja dotyczyć będzie formowania, bytności i struktury Legionu Estońskiego na poligonie SS "Heidelager" w Pustkowie. Będzie można zapoznać się z niepublikowanymi do tej pory w języku polskim wspomnieniami estońskich żołnierzy, zdjęciami i pamiętnikami stworzonymi przez w/w żołnierzy.

Prelegent "Spotkania z Historią" pan Jacek Cielecki jest pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału we Wrocławiu. Jest historykiem i badaczem zagadnień związanych z II wojną światową na Śląsku tj. działania zbrojne i obozy pracy. Od kilkunastu lat związany z historią i kulturą Estonii. Autor opracowań i książek poświęconych udziałowi Estończyków w II wojnie światowej. W swojej pracy kładzie szczególny nacisk na jednostki estońskie w szeregach armii niemieckiej na frontach II wojny światowej. Jego dwutomowa publikacja "Nadzieja wdeptana w błoto" poświęcona walkom estońskiej dywizji SS na Śląsku w 1945 roku odniosła sukces i była pierwszą tego typu monografią przetłumaczoną na język estoński. W chwili obecnej pracuje nad monografią Legionu Estońskiego utworzonego na terenie poligonu SS "Heidelager" w Pustkowie i wydzielonego z niego 1. Ochotniczego Batalionu Grenadierów Pancernych SS "Narwa".

Wstęp wolny

Zapraszamy

 

Jab onowska rocznica1

Fot. Zbiór Zofii Jabłonowskiej - Ratajskiej

 

W dniu 4 stycznia 2024 r. minęła 129. rocznica urodzin Księżnej Heleny Jabłonowskiej, patronki Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania. Patrząc na biografię księżnej Heleny, śmiało możemy powiedzieć, że była niezwykłym człowiekiem. To postać kobiety, o pięknym, ponadprzeciętnym charakterze, oddanej działaczki społecznej, wielkiej Polki i patriotki. Była żołnierzem Armii Krajowej (ps. "Rzepicha"), przewodniczącą Rady Głównej Opiekuńczej w powiecie dębickim. Podczas II wojny światowej organizowała pomoc charytatywną na rzecz ofiar wojny, osobom potrzebującym wśród mieszkańców ziemi dębickiej oraz więźniów obozów pracy przymusowej Pustkowa.

Księżna Helena Jabłonowska z domu hrabianka Rey przyszła urodziła się 4 stycznia 1895 r. Była córką Mikołaja Reya z Przyborowa i Marii – hrabianki z domu Bobrowska. Od wczesnych lat młodzieńczych zaangażowana się w działalność społeczną. W czasie ciężkich lat I wojny światowej organizowała kształcenie dziewcząt w postaci kursów gospodarczych. Co ważne, finansowo zaangażowana była wspieranie Legionów Piłsudskiego. Podczas swojego pobytu w Wiedniu swoją opieką objęła polskich uchodźców, natomiast w Szwajcarii aktywnie pracowała w Komitecie Polskim.

Jeszcze podczas trwania I wojny światowej, Helena Reyówna wzięła ślub z Józefem Teodorem, Księciem Jabłonowskim. Miało to miejsce w dniu 18 września 1917 r. Młoda para książęca zamieszkała w Przyborowie, który był dziedzicznym majątkiem Heleny. Po odzyskaniu w 1918 r. przez Polskę niepodległości, w kresie międzywojennym, Księżna Helena Jabłonowska pełniła funkcję Prezesa Akcji Katolickiej i Sodalicji Mariańskiej. Swoją działalność społeczną i charytatywną ukierunkowała na inicjowanie i pomoc w organizowaniu ochronek dla wiejskich dzieci. Tutaj dzieci te mogły otrzymywać niezbędną opiekę i wyżywienie, gdy ich matki wykonywały prace polowe w rolnictwie.

Działalność charytatywną w sposób szczególny Księżna Helena Jabłonowska rozwinęła podczas tragicznych lat okupacji hitlerowskiej II wojny światowej. To właśnie w swoim majątku w Przyborowie wspierała potrzebujących, niosła pomoc wysiedlonym, w tym rodzinom żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, a także rodzinom poległych lub więzionych w jenieckich obozach. Księżna włączyła się również w organizację tajnego nauczania. Kolejną formą jej działalności było zaangażowanie się w walkę z okupantem w strukturach podziemnych Armii Krajowej (ps. „Rzepicha”). Również wtedy objęła funkcję przewodniczącej Rady Głównej Opiekuńczej powiatu dębickiego. Organizowała wówczas pomoc żywnościową bądź materialną dla rodzin wysiedlonych, rodzin wojskowych, więźniów i uciekinierów, a także na potrzeby walki i osobom zagrożonym preparowano fałszywe dokumenty. Wśród wielu różnych form działalności Księżna Helena, którymi zajmowała się, była także pomoc aresztowanym oraz kuchnia obywatelska (jakże potrzebna w czasach wojny).

Niezwykłym, bohaterskim rozdziałem działalności Księżnej Heleny Jabłonowskiej podczas II wojny światowej, była pomoc niesiona więźniom niemieckich obozów pracy przymusowej Pustkowa, które funkcjonowały przy zbudowanym w 1940 r. poligonie wojskowym Waffen SS Truppenübungsplatz Heidelager. W ramach tej pomocy dostarczano więźniom żywność, leki i ubrania oraz pośredniczono w przekazywaniu listów i grypsów. Potocznie więźniowie nazywali ją nawet „Naszą Matką”. W ramach działalności konspiracyjnej Księżna Helena, pod pozorem załatwiania niezbędnych formalności z władzami poligonu, zbierała informacje dla dowództwa AK, a w szczególności odnośnie ilości i stanu więźniów oraz funkcjonowaniu obozów.

Zaraz po zakończeniu II wojny światowej, niestety na skutek nacisku władz komunistycznych, Jabłonowscy opuścili swój majątek w Przyborowie i zamieszkali w Krakowie. Pomimo ponurych realiów powojennej rzeczywistości Księżna Jabłonowska nadal aktywnie działała społecznie. Zawsze pamiętała o potrzebujących, czynnie wspierała ochronki dla dzieci robotników oraz sierot, których po wojnie było wiele.

Księżna Helena z Reyów Jabłonowska zmarła w dniu 11 czerwca 1977 r. i została pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Straszęcinie.

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania, którego integralną część stanowi Ekspozycja Historyczno-Dydaktyczna przy Górze Śmierci w Paszczynie, od 2011 roku nosi zaszczytne imię Księżnej Heleny z Reyów Jabłonowskiej.

 

 

404402137 875852244237547 7835186295139921440 n

Fot. archiwum ECPiP

 

W trakcie kolejnego dnia badań archeologicznych (03.01.2024 r.) na terenie Brzeźnicy został odnaleziony pocisk artyleryjski. Na miejsce skierowani zostali funkcjonariusze Policji zajmujący się rozpoznaniem minersko – pirotechnicznym i potwierdzili, że jest to pocisk artyleryjski kalibru 105 mm z czasów II wojny światowej. Do czasu przybycia patrolu saperskiego znalezisko zabezpieczali funkcjonariusze Policji.

4 stycznia na miejsce przybyła załoga patrolu saperskiego z Rzeszowa, która zabezpieczyła niewybuch w specjalistycznym pojeździe pirotechnicznym i przetransportowała go na poligon w Nowej Dębie celem neutralizacji.

UWAGA! W przypadku znalezienia niewypału należy natychmiast powiadomić policję, ponieważ jakiekolwiek manipulowanie przy pocisku grozi jego detonacją, a co za tym idzie uszkodzeniem ciała, a nawet śmiercią dla osoby przebywającej w jego pobliżu!

Fot. archiwum ECPiP