f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Aktualności

Details

IMG 20191003 141310067foto. Młodzież z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Piątka z Paszczyny

W czwartek pomimo nie najlepszej aury, Ekspozycję Historyczno – Dydaktyczną przy Górze Śmierci w Paszczynie odwiedziły dwie wycieczki. Pierwszą była niezapowiedziana, siedmioosobowa grupa młodzieży ze Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego pn. Centrum Autyzmu i Całościowych Zaburzeń Rozwojowych w Krakowie wraz z trójką opiekunów. Kolejną była 13. osobowa grupa młodzieży z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Piątka z Paszczyny z historykiem panią Alicją Kotowską-Tomaszewską.

Uczestnicy obydwu wycieczek w pierwszej kolejności obejrzeli wystawę czasową, ukazującą korespondencję obozową więźniów, której bohaterami są Stanisław Chmiel, Wojciech Dzieduszycki i Stanisław Szuro. W dalszej części Ekspozycji młodzież obydwu wycieczek poznawała historię funkcjonowania poligonu Waffen SS Truppenübungsplatz Heidelager oraz niemieckich obozów pracy przymusowej. W obozach tych Niemcy wykorzystywali niewolniczą pracę więźniów, doprowadzając jednocześnie do śmierci przez pracę, warunki obozowe i codzienne egzekucje. Śmierć w obozach poniosło tysiące Polaków, Żydów i jeńców sowieckich (było to co najmniej 15 000 osób). Ważnym przesłaniem Ekspozycji jest przypominanie o tragicznej historii II wojny światowej oraz wskazanie głównych sprawców, którymi były dwa totalitaryzmy Zachodu i Wschodu - Niemcy i ZSRR.

Na zdjęciach uwieczniona młodzież z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Piątka z Paszczyny z historykiem panią Alicją Kotowską-Tomaszewską

 

Details

 IMG 20191002 085911598 HDR

fot. Archiwum ECPiP

Kolejny październikowy poranek w Ekspozycji Historyczno-Dydaktycznej przy Górze Śmierci w Paszczynie rozpoczął się przyjazdem grupy młodych ludzi. Tym razem była to 51. osobowa wycieczka uczniów klas V - VIII wraz z trójką opiekunek ze Szkoły Podstawowej z Niedźwiady Górnej. Młodzież z uwagą wsłuchiwała się w historię mieszkańców ziemi dębickiej podczas II wojny światowej.

Szczególnie ważne treści dotyczyły funkcjonowania poligonu Waffen SS Truppenübungsplatz Heidelager oraz niemieckich obozów pracy przymusowej. Obozy te zbrodniczy Niemcy utworzyli w dwóch podstawowych celach. Po pierwsze aby wykorzystać niewolniczą pracę więźniów, po wtóre aby przez tą pracę, warunki obozowe i codzienną eksterminację więźniów mordować ich. W obozach tych w równej mierze ginęli Polacy, Żydzi i jeńcy sowieccy z Armii Czerwonej. Ogółem w obozach tych zginęło co najmniej 15 000 osób.
Zbrodnie te popełnili Niemcy i ich sojusznicy m.in. Ukraińcy.
Natomiast podkreślić trzeba, że w zbrodniczych formacjach Waffen SS, ponad te, które ćwiczyły się na poligonie Pustków, służyli nie tylko Niemcy, ale także cudzoziemcy ochotnicy z całej Europy od Kanału la Manche, po Ural, Kaukaz i Morze Śródziemne.
W Waffen SS rekrutowali się ochotnicy, którzy wywodzili się m.in. z takich dzisiejszych państw jak:

- Albania - 3 000
- Anglia - 54
- Belgia - 40 000
- Białoruś - 12 000
- Bułgaria - 1 000
- Chorwacja - 30 000
- Dania - 6 000
- Estonia - 20 000
- Finlandia - 1 200
- Francja - 20 000
- Hiszpania - 1 000
- Holandia - 50 000
- Indie - 2 000
- Kaukaski Związek Bojowy SS - Ormianie, Azerowie, Gruzini i górale północnokaukascy
- Litwa - 11 000 (żołnierzy w LVR)
- Luksemburg - 3 000
- Łotwa - 39 000
- Norwegia - 6 000
- Rosja - 10 000
- Rumunia - 3 000
- Serbia - 15 000
- Szwajcaria - 3 000
- Ukraina - 25 000
- Węgry - 15 000
- Włochy - 20 000
- Wschodnioturecki Związek Bojowy SS - złożony z mieszkańców Azji Środkowej, Kaukazu i Krymu pochodzenia muzułmańskiego
- ZSRR - w strukturach Wehrmachtu, Waffen-SS i policji - było ponad 1,2 mln obywateli ZSRR

Żołnierze ci podczas II wojny światowej popełnili potworne zbrodnie przeciw ludzkości, dokonując je na bezbronnej ludności cywilnej okupowanej przez III Rzeszę Niemiecką i jej sojuszników. Zbrodniarze ci brali udział ludobójstwie, m.in. w masowych egzekucjach, pacyfikacjach miast, miasteczek i wsi, jak również tłumieniu powstania w getcie warszawskim i Powstania Warszawskiego. Ponadto Waffen SS popełniało zbrodnie wojenne wobec żołnierzy armii alianckich na Wschodzie i Zachodzie.
Dodajmy jeszcze, że wiele z państw Europy Zachodniej i Środkowej współpracowały z Niemcami, tworząc rządy kolaborujące z Hitlerem. Wśród nich były rządy powstałe w Belgii, Chorwacji, Danii, Estonii, Holandii, Francji, Litwie, Łotwie, Norwegii, Słowacji, Węgier i in.

Dla przeciwwagi należy podkreślić, że my Polacy od pierwszego dnia II wojny światowej walczyliśmy z okupantem (tym z Zachodu i tym ze Wschodu). Polski żołnierz walczył na prawie wszystkich frontach tej wojny. Na terenie okupowanego kraju stworzyliśmy w konspiracji unikatowe w historii świata, jedyne i wyjątkowe swojej skali - Polskie Państwo Podziemne. W 2019 roku, nie tak dawno obchodziliśmy 80. rocznicę jego utworzenia (utworzone 27 września 1939 r.). W jego strukturach znajdowała się największa kiedykolwiek stworzona w konspiracji armia - Armia Krajowa (wcześniej Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, a od 14.02.1942 r. - AK). W momencie wybuchu "Akcji Burza" latem 1944 r., siły AK liczyły ok. 390 tys. osób, w tym 10,8 tys. oficerów.

Details

IMG 20191001 075802010
fot. Archiwum ECPiP

Wczesnym rankiem do Ekspozycji Historyczno-Dydaktycznej przy Górze Śmierci w Paszczynie przybyła 43. osobowa grupa uczniów klas szóstych wraz z czwórką opiekunów ze Szkoły Podstawowej w Czarnej. Pomimo pewnych utrudnień, spowodowanych brakiem zasilania elektrycznego w części pomieszczeń (nocne wichury), udało się zrealizować większość programu zwiedzania. Uczniowie zwiedzając stałe i czasowe wystawy Ekspozycji, poznawali jednocześnie historię mieszkańców ziemi dębickiej podczas II wojny światowej. Uwagę młodzieży skupiono na ponurym rozdziale okupacji związanym z funkcjonowaniem poligonu Waffen SS Truppenübungsplatz Heidelager w dystrykcie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa i niemieckich obozów pracy przymusowej Pustkowa. Jak zwykle po zwiedzaniu Ekspozycji, cała grupa przeszła na Górę Śmierci, gdzie dokonał się tragiczny epilog życia więźniów, którzy tu zginęli.

 

Details

DSC 0155

fot. Archiwum ECPiP

W dniu 27 września br., na filmowe ''Spotkanie z Historią'' w Domu Kultury w Pustkowie-Osiedlu, poświęcone Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu znanego jako ''Kurier z Warszawy'', przybyła całkiem spora grupa miłośników historii i kina wojennego. Wśród nich znaleźli się: Adam Pieniążek wicestarosta powiatu dębickiego, Liliana Piętka wicedyrektor Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Pustkowie - Osiedlu wraz z młodzieżą szkolną, Sylwia Zapał wicedyrektor Centrum Kultury i Bibliotek Gminy Dębica, członkowie Klubów Seniora z terenu Gminy Dębica oraz okoliczni mieszkańcy. Po kilku słowach wstępu historycznego (Marian Matkowski - opiekun Ekspozycji Hist.-Dydakt.) o Janie Nowaku-Jeziorańskim miała miejsce projekcja filmu pt. "Kurier" w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

Kilka opinii o Janie Nowaku-Jeziorańskim:
"...Swego życia nie zamieniłbym na żadne inne...".
Kampania wrześniowa, działalność konspiracyjna w AK, kurierskie wyprawy na Zachód, Powstanie Warszawskie, BBC, Radio Wolna Europa, Kongres Polonii Amerykańskiej - wszystkie te etapy życia Nowaka-Jeziorańskiego wypełnione były działaniami na rzecz Polski. "Zawsze czułem, że los mego kraju jest związany z moim" - powtarzał. Dużo o Polsce pisał - i nie były to rzeczy błahe...
W jednym z ostatnich wywiadów Jan Nowak-Jeziorański mówił, że nie zrobił kariery i materialnie nie dorobił się. W USA mieszkał w domku z ogrodem; w Polsce zamieszkał w bloku. Miał zbiór obrazów malarzy polskich i kolekcję starych zegarów.
"Jednak swego życia - takiego, jak ono było - nie zmieniłbym na żadne inne" - powiedział Teresie Torańskiej.
Po raz pierwszy po wojnie Nowak-Jeziorański przyjechał do Polski w sierpniu 1989 roku na zaproszenie Lecha Wałęsy. Potem już regularnie przyjeżdżał do kraju. Na stałe powrócił 21 lipca 2002 roku. "Przychodzi moment, kiedy nie wolno patrzeć na kraj z oddali; dlatego postanowiłem patrzeć na Polskę z bliska" - powiedział po przylocie na lotnisku Okęcie, nawiązując w ten sposób do swojej znanej książki "Polska z oddali". "Zawsze czułem, że los mego kraju jest związany z moim" - powtarzał. Zamieszkał w Warszawie. Aktywnie włączył się w życie kraju: komentował wydarzenia polityczne, zaangażował się w promowanie integracji Polski z Unią Europejską i rozwijanie kontaktów z naszymi wschodnimi sąsiadami. Stał się autorytetem moralnym dla wielu Polaków.
W książce Jarosława Kurskiego pt."Jan Nowak-Jeziorański" wydanej w 2005 roku w Warszawie, jej głównego bohatera przedstawiono w następujących słowach:
"Życie Jana Nowaka-Jeziorańskiego obfitowało
w niezwykłe wydarzenia i ...szczęście, które pozwalało mu
wychodzić cało z niemal beznadziejnych opresji.
Trafi do niewoli, ale z niej ucieknie, koledzy zginą w Katyniu.
Odbędzie kilka brawurowych podróży kurierskich,
i tylko dlatego nie będzie świadom wielkiej wsypy,
sam uniknie aresztowania..."