5 marca Ekspozycję Historyczno - Dydaktyczną przy Górze Śmierci, odwiedziła 49. osobowa grupa uczniów klas pierwszych z Zespołu Szkół Mechanicznych w Rzeszowie wraz z trzema opiekunami.
Na początku przedstawiono w ogólnym zarysie tragiczne dzieje Rzeczypospolitej Polskiej w momencie napaści hitlerowskich Niemiec i Związku Sowieckiego we wrześniu 1939 r. Podkreślając to, kto był agresorem, a kto ofiarą rozpętanej II wojny światowej.
Następnie ukazano tworzenie na części zajętych przez Niemców terenach Polski - Generalnego Gubernatorstwa.
Omówiono kształtowanie się niemieckiej, zbrodniczej władzy okupacyjnej.
Podbita Polska miała być dla III Rzeszy niemieckiej zapleczem gospodarczym i wojskowym.
Tereny dzisiejszej ziemi dębickiej znalazły się na obszarze dystryktu krakowskiego.
Przedstawiona została również bohaterska postawa narodu polskiego, który od samego początku nie pogodził się z zaistniałą okupacyjną rzeczywistością i podjął bohaterską walkę z najeźdźcami. Polacy stworzyli jedyne w swoim rodzaju Polskie Państwo Podziemne, z całą Jego strukturą oraz wielopoziomowym ruchem oporu i walki. To Polacy stworzyli największą kiedykolwiek powstałą w konspiracji armię podziemną SZP-ZWZ-AK, NOW, NSZ, BCh oraz innymi oddziałami zbrojnego ruchu oporu skupionymi wokół różnych środowisk niepodległościowych i politycznych, również takich jak GL czy AL (chociaż różnie obecnie postrzeganymi, co do roli jaką odegrały, ale istniejącymi w czasie wojny).
W towarzystwie przewodnika uczestnicy wycieczki zwiedzili Ekspozycję. Pierwszą wystawą jaką zobaczyła młodzież, była wystawa czasowa pt. "Ucieczki więźniów z obozu" przygotowana w budynku wartowni. Na stałej wystawie znajdującej się w baraku żołnierskim, przedstawiono historię niemieckiego poligonu wojskowego Waffen SS „Truppenübungsplatz Heidelager” funkcjonującego tutaj w latach 1940-1944.
W tym miejscu zwrócono również uwagę na to, kto tworzył i z jakich struktur rekrutowała się zbrodnicza formacja Waffen SS i SS Totenkopf.
Ku przypomnieniu i dla oddania prawdy historycznej nadmieniono również, że w zbrodniczych, regularnych formacjach Waffen-SS poza tymi, które szkoliły się na terenie Pustkowa, obok Niemców, w strukturach Waffen SS podczas II wojny światowej służyli także (wg przybliżonych danych - mowa oczywiście o regularnych dywizjach, legionach, brygadach, pułkach, batalionach) m.in.:
- Albania - 3 000
- Anglia - 54
- Białoruś - 12 000
- Bułgaria - 1 000
- Belgia (Flamandowie - 23 000 i Walończycy - 15 000) - 40 000
- Chorwacja (Chorwaci i Bośniacy) - 30 000
- Dania - 10 000
- Estonia - 20 000
- Finlandia - 1 200
- Francja - 20 000
- Hiszpania - 1 000
- Holandia - 50 000
- Indie - 3 500
- Kozacy - 40 000
- Litwa - 11 000 (żołnierzy w LVR)
- Luksemburg - 3 000
- Łotwa - 39 000
- Norwegia - 6 000
- Rosja - 10 000
- Rumunia - 3 000
- Serbia - 15 000
- Szwajcaria - 3 000
- Ukraina - 25 000
- Turkmeni, Azerowie, Kirgizi, Uzbecy i Tadżycy - 8 500
- Węgry - 15 000
- Włochy - 20 000
- inni: Czesi, Słowacy, Słoweńcy, Szwedzi, Grecy, Luksemburczycy, Amerykanin
Te regularne formacje Waffen SS odpowiedzialne były za potworne zbrodnie i śmierć milionów niewinnych ludzi w całej okupowanej przez III Rzeszę niemiecką Europie.
W baraku więźniarskim, na drugiej stałej wystawie Ekspozycji, uczniowie zagłębili się w losy i martyrologię więźniów obozów pracy przymusowej dla Polaków, Żydów i jeńców sowieckich. Obozy pracy stworzone zostały na poligonie przez Niemców i służyły wykorzystaniu niewolniczej pracy więźniów oraz ich biologicznemu wyniszczeniu. Na tej ekspozycji przedstawiono również postać księżnej Heleny z Reyów Jabłonowskiej, która niosła pomoc osadzonym w obozach więźniom.
Po zwiedzaniu Ekspozycji grupa przeszła na Górę Śmierci, gdzie w tym szczególnym miejscu wspomniano o ofiarach obozów pracy przymusowej oraz ich upamiętnieniu w czasach współczesnych.
