English Information

f

Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania - Eksponat Miesiąca - mapa połączeń kolejowych Środkowej Europy z czasów II wojny światowej - 9.11.2017 r.

2017 11 09 eksponat miesiaca mapa webEksponat Miesiąca - mapa połączeń kolejowych Środkowej Europy 
z czasów II wojny światowej 
Deutsche Reichsbahn „Ubersichtskarte zum 16. Verzeichnis der SF = Züge”

Najnowszym nabytkiem Ekspozycji Historyczno – Dydaktycznej przy Górze Śmierci jest niemiecka mapa pochodząca z czasów II wojny światowej. Mapa ukazuje połączenia kolejowe Deutsche Reichsbahn „Ubersichtskarte zum 16. Verzeichnis der SF = Züge” na dzień 1 listopada 1943 r. Mapę wykonało Deutsche Reichsbahn Kursbuchbüro der Generalbetriebsleitung Ost. Znaleziono ją na terenie dawnej siedziby Wojskowej Komendantury Poligonu Waffen - SS „Truppenübungsplatz Heidelager” (1940 - 1944). W obiektach Komendantury, gdzie odkryto wspomnianą mapę, przed wybuchem II wojny światowej i agresją Niemiec hitlerowskich na Polskę, mieściły się zakłady chemiczne wytwórni „Lignoza” S.A. Katowice-Wytwórnia Pustków. Spółka Akcyjna „Lignoza” w Katowicach rozpoczęła jej budowę w 1937 r. w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego. Dodatkowo warto przypomnieć, że na terenie poligonu ćwiczyły najbardziej elitarne, a zarazem najbardziej zbrodnicze formacje Waffen SS, które wsławiły się licznymi zbrodniami w całej okupowanej Europie. Ponadto Niemcy utworzyli na terenie Pustkowa obozy pracy przymusowej, z których pierwszym był obóz dla Żydów utworzony 8 listopada 1940 r., następnym zaś obóz dla jeńców sowieckich z Armii Czerwonej 8 października 1941 r. (pierwszy transport jeńców) oraz obóz pracy dla Polaków 16 września 1942 r. (data pierwszego transportu z Lubelszczyzny).
Znaleziona mapa jest ważnym dokumentem historycznym z czasów wojny, mówiącym bardzo wiele o tym, jak niemieckie linie kolejowe Deutsche Reichsbahn uczestniczyły w rozbudowie niemieckiej machiny wojennej III Rzeszy, przyczyniając się jednocześnie do eksterminacji wielu tysięcy narodów okupowanej Europy. W samych tylko obozach pracy przymusowej w Pustkowie zginęło około 15 000 osób.

Parametry Mapy:
Długość 65 cm
Szerokość 88 cm
Mapę wykonano w skali 6 cm – 100 km.

Prezentowana mapa linii kolejowych Deutsche Reichsbahn jest dwustronna. Z jednej jej strony znajduje się sieć połączeń kolejowych ówczesnej Europy Środkowej. Od południa obejmuje swoim zasięgiem teren Szwajcarii, teren Austrii (po anschluss-ie dokonanym przez Niemcy w dniach 12-13 marca 1938 roku, Austria znalazła się w granicach III Rzeszy) i sojuszniczych wobec III Rzeszy Węgier. Na wschód sięga po ówczesne tereny przedwojenne Kresów II Rzeczypospolitej po Litwę. Od północy opiera się o zasięg linii kolejowych po wybrzeże Morza Bałtyckiego, Danię, Morze Północne. Zaś na zachodzie po cały pas graniczny III Rzeszy okupowanymi Holandią, Belgią i Francją. Z drugiej strony mapy znajduje się schemat węzłów kolejowych obejmujący swym zasięgiem obszar ówczesnej III Rzeszy i części Generalnego Gubernatorstwa. Na schemacie wyróżnione są węzły na obrysie granicznym obejmującym od zachodu: Aachen, Duisburg, Saarbrücken, od południa: Augsburg, Monachium i Wiedeń, od wschodu: Kraków (Krakau), Litzmannstadt (Łódź) i Warszawę (Warschau), a od północy: Hamburg, Stettin (Szczecin), Dirschau (Tczew) i Królewiec (Königsberg).

Przedstawiany eksponat jest w dużej mierze sfatygowany, z wyraźnymi śladami wielokrotnego używania, licznymi uszkodzeniami i rozdarciami w miejscach zagięcia. Nie mniej jest to bardzo ciekawy i cenny nabytek Ekspozycji. Szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę czas jego powstania, kontekst historyczny oraz miejsce jego odkrycia. Dodać warto, że obiekt został znaleziony przypadkowo podczas prac porządkowych i można by rzec, że szczęśliwym trafem przetrwał do naszych czasów. Co przy okazji też nasuwa szereg ciekawych przemyśleń odnośnie samego eksponatu jak i miejsca znaleziska.

Ofiarodawcą eksponatu - Mapy Deutsche Reichsbahn „Ubersichtskarte zum 16. Verzeichnis der SF = Züge” jest osoba pragnąca zachować swoją anonimowość.

M.M.

2017 11 09 eksponat miesiaca mapa web

2017 11 09 eksponat miesiaca mapa web1

2017 11 09 eksponat miesiaca mapa web2

2017 11 09 eksponat miesiaca mapa web2 1